Chữ ký số là gì? Phân biệt chữ ký số với chữ ký điện tử

Trong thời đại số hóa mạnh mẽ như hiện nay, việc ký kết tài liệu điện tử đã trở thành nhu cầu thiết yếu của hầu hết doanh nghiệp và cá nhân. Bạn có đang băn khoăn không biết chữ ký số là gì và khác biệt ra sao với chữ ký điện tử? Hay bạn đang tìm hiểu để lựa chọn giải pháp ký số phù hợp nhất cho công việc?

Hiểu được những thắc mắc này, chúng tôi sẽ giúp bạn làm rõ toàn bộ vấn đề thông qua bài viết chi tiết dưới đây.

Tóm tắt nội dung

Chữ ký số là gì?

Theo quy định tại khoản 12 Điều 3 của Luật giao dịch điện tử 2023 có định nghĩa về chữ ký số (Electronic Signature) như sau: “ Chữ ký số là chữ ký điện tử sử dụng thuật toán khóa không đối xứng, gồm khóa bí mật và khóa công khai, trong đó khóa bí mật được dùng để ký số và khóa công khai được dùng để kiểm tra chữ ký số. Chữ ký số bảo đảm tính xác thực, tính toàn vẹn và tính chống chối bỏ nhưng không bảo đảm tính bí mật của thông điệp dữ liệu.”

Khác với chữ ký tay truyền thống có thể bị giả mạo, chữ ký số sử dụng công nghệ mã hóa, tạo ra một “dấu vân tay” số học duy nhất cho mỗi tài liệu. Điều này đảm bảo rằng không thể có hai chữ ký số giống hệt nhau, ngay cả khi cùng một người ký cùng một tài liệu nhiều lần.

Nói đơn giản, chữ ký số giúp xác nhận rằng:

Người gửi đúng là người có thẩm quyền.
Nội dung văn bản không bị thay đổi từ lúc ký.

Vì sao chữ ký số ngày càng phổ biến?

Thế giới đang số hóa mọi quy trình — từ thủ tục hành chính, thanh toán, cho đến ký hợp đồng. Khi mọi thứ chuyển sang online, nhu cầu xác minh danh tính và bảo mật thông tin cũng tăng theo. Đây là lúc chữ ký số phát huy vai trò:

Tiết kiệm thời gian: Ký hợp đồng, khai thuế, nộp hồ sơ trực tuyến chỉ trong vài phút.
An toàn và pháp lý rõ ràng: Có giá trị pháp lý tương đương chữ ký tay.
Phù hợp với xu hướng làm việc từ xa và giao dịch không tiếp xúc.

Cơ chế hoạt động của chữ ký số

Chữ ký số hoạt động dựa trên nguyên lý mã hóa khóa công khai (Public Key Infrastructure – PKI):

Tạo cặp khóa: Hệ thống tạo ra một cặp khóa gồm khóa riêng (private key) và khóa công khai (public key)
Quá trình ký: Người ký sử dụng khóa riêng để mã hóa tài liệu
Xác thực: Người nhận sử dụng khóa công khai để giải mã và xác thực chữ ký

Chữ ký điện tử là gì? Khái niệm tổng quan

Chữ ký điện tử (Electronic Signature) là thuật ngữ rộng hơn, bao gồm tất cả các hình thức ký tên trong môi trường điện tử. Đây có thể là chữ ký viết tay được số hóa, chữ ký bằng chuột máy tính, mã PIN, hoặc thậm chí là việc click vào nút “Tôi đồng ý”.

Chữ ký điện tử bao gồm nhiều loại khác nhau:

Chữ ký đơn giản (Simple Electronic Signature)
Chữ ký nâng cao (Advanced Electronic Signature)
Chữ ký có giá trị pháp lý (Qualified Electronic Signature)
Chữ ký số – là một dạng đặc biệt của chữ ký điện tử

Phân biệt chữ ký số với chữ ký điện tử

Rất nhiều người nhầm lẫn hai khái niệm này. Hãy cùng làm rõ:

Tiêu chí	Chữ ký điện tử	Chữ ký số
Công nghệ	Có thể đơn giản như hình ảnh hoặc click vào checkbox	Sử dụng mã hóa, PKI, có xác thực
Độ an toàn	Thấp đến trung bình	Rất cao
Tính pháp lý	Có, tùy từng trường hợp	Được công nhận đầy đủ tại Việt Nam
Ví dụ	Chữ ký bằng hình ảnh trên email	Chữ ký số khi khai thuế điện tử

Top 4 loại chữ ký số đang được sử dụng hiện nay

1. Chữ ký số USB Token

Chữ ký số USB Token là dạng phổ biến nhất hiện nay, được lưu trữ trên thiết bị USB nhỏ gọn. Đây là lựa chọn lý tưởng cho:

Cá nhân và doanh nghiệp nhỏ
Chi phí đầu tư thấp
Dễ sử dụng và mang theo
Bảo mật cao với mã PIN bảo vệ

Ưu điểm: Portable, giá rẻ, dễ triển khai Nhược điểm: Có thể bị mất hoặc hỏng phần cứng

2. Chữ ký số từ xa (Remote Signing)

Chữ ký số từ xa là công nghệ tiên tiến nhất, cho phép ký tài liệu qua internet mà không cần thiết bị vật lý:

Lưu trữ chứng thư trên cloud an toàn
Truy cập mọi lúc mọi nơi qua trình duyệt
Xác thực đa yếu tố (OTP, sinh trắc học)
Phù hợp làm việc từ xa

Ưu điểm: Linh hoạt cao, không lo mất thiết bị Nhược điểm: Phụ thuộc kết nối internet, chi phí cao hơn

3. Chữ ký số HSM (Hardware Security Module)

Chữ ký số HSM sử dụng module phần cứng chuyên dụng được thiết kế đặc biệt để bảo vệ và quản lý khóa mật mã. Đây là giải pháp bảo mật cao nhất trong các loại chữ ký số.

Module phần cứng chuyên dụng
Đạt chuẩn FIPS 140-2 Level 3/4
Xử lý hàng nghìn giao dịch đồng thời
Tự hủy khi bị tấn công vật lý

Ưu điểm: Bảo mật tối đa, hiệu năng cao Nhược điểm: Chi phí rất cao, phức tạp triển khai

4. Chữ ký số SmartCard

Chữ ký số SmartCard sử dụng thẻ thông minh có chip bảo mật để lưu trữ chứng thư số. Thẻ có kích thước như thẻ ATM và cần đầu đọc thẻ để sử dụng, phổ biến trong:

Cơ quan nhà nước
Ngân hàng và tài chính
Tích hợp với căn cước công dân gắn chip
Bảo mật cao với chip tamper-proof

Ưu điểm: Bền bỉ, khó làm giả, tích hợp đa chức năng Nhược điểm: Cần đầu đọc thẻ, dễ quên hoặc để lại

Ưu điểm vượt trội của chữ ký số

Bảo mật tuyệt đối

Chữ ký số sử dụng thuật toán mã hóa RSA 2048-bit hoặc cao hơn, tạo ra mức độ bảo mật gần như không thể bị giả mạo. Mỗi chữ ký đều có “dấu vân tay” độc nhất, giúp phát hiện ngay lập tức nếu tài liệu bị thay đổi.

Tiết kiệm thời gian và chi phí

Việc ký tài liệu truyền thống thường mất nhiều thời gian cho việc in ấn, vận chuyển và lưu trữ. Chữ ký điện tử giúp hoàn thành toàn bộ quy trình chỉ trong vài phút, tiết kiệm đáng kể chi phí vận hành.

Tính pháp lý được công nhận

Theo Luật Giao dịch điện tử 2023, chữ ký số có giá trị pháp lý tương đương với chữ ký tay, được các tòa án và cơ quan nhà nước công nhận trong các giao dịch pháp lý.

Thân thiện với môi trường

Sử dụng chữ ký số giúp giảm thiểu việc sử dụng giấy tờ, góp phần bảo vệ môi trường và hướng đến phát triển bền vững.

Chữ ký số dùng để làm gì?

Trong doanh nghiệp

Chữ ký số được ứng dụng rộng rãi trong:

Ký hợp đồng thương mại điện tử
Giao dịch ngân hàng trực tuyến
Nộp hồ sơ thuế điện tử
Đấu thầu qua mạng
Báo cáo tài chính

Trong đời sống cá nhân

Người dân sử dụng chữ ký số để:

Nộp hồ sơ hành chính công trực tuyến
Đăng ký kinh doanh qua mạng
Khai báo thuế cá nhân
Giao dịch bảo hiểm
Ký hợp đồng mua bán bất động sản

Kết luận

Chữ ký số không chỉ là một công cụ công nghệ mà còn là giải pháp chiến lược giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả hoạt động và đảm bảo tuân thủ pháp luật. Việc phân biệt rõ ràng giữa chữ ký số và chữ ký điện tử sẽ giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn khi lựa chọn giải pháp ký số.

Trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ, chữ ký số chắc chắn sẽ trở thành tiêu chuẩn bắt buộc trong mọi giao dịch quan trọng. Hãy chuẩn bị sẵn sàng để không bị bỏ lại phía sau trong cuộc đua công nghệ này.

Bạn đang cần tư vấn triển khai chữ ký số cho doanh nghiệp? Hãy liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ tận tình và chuyên nghiệp nhất.

Gợi ý: