Bạn có bao giờ tự hỏi tại sao việc kiểm tra hộ chiếu tại sân bay lại diễn ra nhanh chóng như vậy? Hay tại sao các ứng dụng xác thực CCCD ngày nay lại có thể đọc được thông tin cá nhân chỉ trong vài giây? Câu trả lời chính là nhờ vào công nghệ mã MRZ – một công nghệ đã cách mạng hóa cách thức xác thực danh tính trên toàn thế giới.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá sâu về mã MRZ là gì, cách thức hoạt động, và tầm quan trọng của nó trong việc bảo mật thông tin cá nhân. Đây là thông tin hữu ích không chỉ cho những ai làm trong lĩnh vực công nghệ, mà còn cho mọi người dùng muốn hiểu rõ hơn về các công nghệ xác thực danh tính hiện đại.
MRZ là gì? Định nghĩa và khái niệm cơ bản
MRZ (Machine Readable Zone) – hay còn gọi là vùng đọc được bằng máy – là một khu vực chứa các ký tự đặc biệt được in trực tiếp trên giấy tờ tùy thân như hộ chiếu, thẻ CCCD, visa,… MRZ cho phép các thiết bị chuyên dụng hoặc ứng dụng có thể quét và trích xuất thông tin cá nhân một cách tự động, nhanh chóng và chính xác.
MRZ thường nằm ở cuối của mặt trước hoặc mặt sau tài liệu. Vùng này có 2 hoặc 3 dòng, mỗi dòng gồm từ 30 đến 44 ký tự, được mã hóa theo chuẩn quốc tế do ICAO (Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế) ban hành trong tài liệu ICAO Doc 9303.
MRZ hiển thị những thông tin nào?
Một vùng MRZ có thể mã hóa các thông tin sau:
- Loại tài liệu (ví dụ: P cho passport, ID cho CCCD)
- Quốc gia hoặc tổ chức cấp
- Họ và tên đầy đủ của người sở hữu
- Ngày sinh (định dạng YYMMDD)
- Giới tính
- Số định danh (số hộ chiếu, số CCCD,…)
- Ngày hết hạn tài liệu
- Quốc tịch
- Các ký tự kiểm tra (check digits)
Các ký tự “<” được dùng để phân cách giữa các thông tin và giúp hệ thống dễ dàng nhận biết ranh giới giữa các trường dữ liệu.
Cấu trúc chi tiết của mã MRZ
MRZ trong hộ chiếu (3 dòng)
Đối với hộ chiếu, mã MRZ bao gồm 3 dòng, mỗi dòng có 44 ký tự:
Dòng 1: Loại tài liệu (P = Passport), mã quốc gia và số hộ chiếu
Dòng 2: Họ tên chủ sở hữu và quốc tịch
Dòng 3: Ngày sinh, giới tính, ngày hết hạn và các thông tin bổ sung
MRZ trong CCCD gắn chip (2 dòng)
Đối với thẻ căn cước công dân, mã MRZ thường có 2 dòng:
Dòng 1: Loại tài liệu, mã quốc gia và số thẻ
Dòng 2: Thông tin cá nhân và ngày có hiệu lực
Mã MRZ hoạt động như thế nào?
Quy trình đọc và xác thực
- Quét optial: Sử dụng công nghệ OCR (Optical Character Recognition) để quét và nhận diện các ký tự trong vùng MRZ
- Giải mã thông tin: Phần mềm phân tích cấu trúc mã MRZ và trích xuất thông tin cá nhân
- Kiểm tra tính toàn vẹn: Sử dụng các ký tự kiểm tra (check digit) để xác minh tính chính xác của dữ liệu
- So sánh dữ liệu: Đối chiếu với chip điện tử (nếu có) hoặc cơ sở dữ liệu để xác thực
Tại sao MRZ được đánh giá cao trong xác minh danh tính?
1. Chuẩn hóa toàn cầu – dễ tích hợp hệ thống
MRZ được quy định thống nhất theo ICAO nên mọi hệ thống đều có thể sử dụng mà không lo khác định dạng. Điều này giúp tăng khả năng mở rộng và tích hợp phần mềm xác minh cho doanh nghiệp.
2. Đảm bảo tính chính xác cao
MRZ sử dụng các mã kiểm tra (checksum) để đảm bảo tính toàn vẹn của dữ liệu. Khi quét thông tin từ MRZ, hệ thống sẽ tính lại các mã này và đối chiếu với thông tin thực tế. Nếu có bất kỳ sai lệch hoặc giả mạo nào, kết quả sẽ báo lỗi. Điều này giúp phát hiện nhanh chóng giấy tờ giả hoặc bị chỉnh sửa.
3. Tối ưu trải nghiệm người dùng
Chỉ cần 1 cú quét – 2 giây – mọi thông tin cá nhân đều được tự động hóa, giảm thời gian nhập liệu thủ công, tăng tỷ lệ hoàn tất đăng ký dịch vụ.
4. Phòng chống gian lận
MRZ là thành phần khó bị can thiệp hoặc chỉnh sửa bằng tay. Việc sử dụng mã kiểm tra giúp loại bỏ nguy cơ thao túng dữ liệu. Do đó, các hệ thống xác thực bằng MRZ thường được đánh giá là có mức độ an toàn và bảo mật cao.
MRZ trong thẻ CCCD gắn chip – Giải pháp xác minh hiện đại
Từ năm 2021, Việt Nam chính thức triển khai thẻ căn cước công dân gắn chip, tích hợp cả vùng MRZ phía sau thẻ. Việc tích hợp MRZ vào CCCD gắn chip giúp:
- Tăng khả năng tự động đọc dữ liệu mà không cần mở chip
- Cho phép quét CCCD ngay cả khi thiết bị không hỗ trợ NFC
- Hỗ trợ các cơ quan, tổ chức xác minh nhanh thông tin cá nhân
- Tích hợp vào các nền tảng số như ngân hàng điện tử, dịch vụ công trực tuyến, ví điện tử,…
Với sự phổ biến của MRZ trên CCCD, nhiều phần mềm tại Việt Nam hiện đã phát triển tính năng quét và đọc MRZ trực tiếp từ mặt thẻ. Điều này hỗ trợ hiệu quả cho các đơn vị triển khai xác minh khách hàng điện tử (eKYC), dịch vụ online, ký số từ xa,…
MRZ giúp gì cho doanh nghiệp?
| Lợi ích | Mô tả |
| Tiết kiệm thời gian | Quét thông tin trong 1-2 giây, không cần nhập tay |
| Giảm sai sót | Loại bỏ lỗi gõ nhầm do con người |
| Tăng bảo mật | Phát hiện giấy tờ giả nhờ mã kiểm tra |
| Dễ tích hợp | Phù hợp với hệ thống xác thực điện tử hiện nay |
| Hỗ trợ pháp lý | Tuân thủ các quy định eKYC và xác minh khách hàng |
Ứng dụng theo lĩnh vực
| Lĩnh vực | Lợi ích cụ thể |
| Kiểm soát biên giới | Xác thực nhanh chóng danh tính hành khách tại cửa khẩu |
| Ngân hàng & Tài chính | Xác thực khách hàng khi mở tài khoản, thực hiện giao dịch |
| Ứng dụng xác thực CCCD | Tích hợp công nghệ đọc MRZ đảm bảo tính chính xác |
| Khách sạn & Du lịch | Tự động hóa quy trình check-in và đăng ký lưu trú |
| Bảo hiểm | Xác minh danh tính khi mua bảo hiểm online |
| Fintech | Onboarding khách hàng số, xác thực giao dịch |
| E-commerce | Xác thực người mua khi thanh toán có giá trị cao |
| Viễn thông | Đăng ký sim, dịch vụ trả sau |
| Bất động sản | Xác thực khách hàng khi ký hợp đồng |
| Giáo dục | Xác thực học viên đăng ký khóa học |
| Y tế | Xác thực bệnh nhân khi khám, bảo mật thông tin |
| Logistics | Xác thực người nhận hàng, giảm rủi ro giao nhầm |
Những lưu ý khi sử dụng MRZ để xác minh danh tính
Để quá trình xác minh diễn ra suôn sẻ, cần lưu ý:
- Giữ sạch và phẳng bề mặt thẻ: Tránh bụi, mờ hoặc cong góc ảnh hưởng đến vùng MRZ
- Không che khuất vùng mã: Tránh dùng tay hoặc đồ vật che mất dòng mã
- Sử dụng phần mềm tương thích: Chỉ nên dùng các phần mềm có hỗ trợ chuẩn ICAO để đọc đúng định dạng
Kết luận
Trong bối cảnh số hóa ngày càng mạnh mẽ, MRZ đang trở thành tiêu chuẩn không thể thiếu trong việc xác minh danh tính tại Việt Nam và trên thế giới. Không cần công nghệ cao siêu, không cần thiết bị đắt tiền – chỉ cần MRZ chuẩn hóa là đủ để đảm bảo quá trình xác minh nhanh chóng, chính xác và minh bạch.
Với việc ứng dụng MRZ trên CCCD, doanh nghiệp và cơ quan hành chính có thể rút ngắn quy trình xác thực, giảm chi phí vận hành và gia tăng trải nghiệm người dùng. MRZ chính là mảnh ghép không thể thiếu trong hành trình xây dựng hệ thống định danh số toàn diện, an toàn và hiện đại.
Gợi ý:
- QR Code có chứa MRZ không? Giải mã thực tế trên CCCD và hộ chiếu
- So sánh Mã MRZ và Mã QR: “Giải Mã” công nghệ hiện đại cho doanh nghiệp
- Tại sao quét NFC CCCD không được? 5 lý do phổ biến và cách xử lý hiệu quả
- Giải pháp đọc và xác thực thông tin CCCD gắn chip eID Check VN
- Vì sao doanh nghiệp nên đầu tư thiết bị xác thực CCCD gắn chip?
- 10 lý do CCCD gắn chip trở thành phương thức xác minh danh tính hoàn hảo nhất 2025